Farklı yollarla kişiler arası iletişim sağlanabiliyor olması, iletişimin ne kadar zengin bir alan olduğunu gösterir. Dolayısıyla iletişim güçlükleri olan çocuklar söylemek istediklerini çeşitli yollarla aktarabilir.
“Her insanın mutlaka söyleyecekleri vardır!”
Çocukların söylemek istediklerine yardımcı olan ve onları iletişim kurmaya teşvik eden uygulamalardan biri çok duyulu kitaplardır.
Çok duyulu kitaplar anlamayı kolaylaştıran, iletişime katılımı artıran, aynı zamanda da okuryazarlık becerilerini destekleyen ürünlerdir. Çok duyulu kitaplar en az 5, en fazla 7 sayfa olacak şekilde hazırlanır. Genellikle her bir sayfada 1-2 cümle yer alır. Kitapta bulunan cümleler bir öykü ya da bir süreç içerecek şekilde planlanır. Böylece öğrenci için işlevsel bir bağlam oluşturulmuş olunur.
Çok duyulu kitaplarda, her bir sayfada yer alan cümlede bahsi geçen eylem/olay/aktivite/nesne vb. için bir nesne belirlenir. Bu nesne ile birden çok duyuya hitap etme amaçlanır Bu nesneler kitap sayfasına yapıştırılmış, cırt cırt gibi ürünlerle sayfadan kaldırılabilir ya da bağımsız bir kutuda olacak şekilde hazırlanabilir. Kitap sayfalarının mukavva gibi dayanıklı malzemelerle oluşturulması önemlidir.
Çok duyulu kitap örneği
Çok duyulu kitaplar öğrenci ile birlikte okunurken ilgili cümledeki nesneyi öğrencinin incelemesi ve cümlede geçen işlevini yapması sağlanır. Örneğin “Zeynep saçlarını tarar” cümlesi okunduktan sonra öğrenci tarağı inceler ve saçlarını tarama eylemi gerçekleştirilir. Bu sırada bu bağlam hakkında konuşulur.
Çok duyulu kitaplar, öğrencilerle sohbet konusu oluşturma ve sohbet etmeye fırsat oluşturma avantajları sağlar. Dolayısıyla konuşmak istediğiniz bir konu hakkında ya da güncel bir konu ile ilgili çok duyulu kitap hazırlayabilirsiniz. Örneğin okulda her gün sonunda düzenli olarak uygulanan ev-okul dergileri çok duyulu kitap biçiminde hazırlanabilir. Böylece öğrenci ile o günün nasıl geçtiği konuşulabilir. Öğrencinin o gün yaptıkları hakkında cümle kurması sağlanır.
Dokunulabilir sembollerle hazırlanmış ev-okul dergisinden bazı sayfalar
Çok duyulu kitaplarda nesne parçaları, ses düğmeleri gibi uygulamalar da kullanılabilir. Örneğin aşağıdaki çok duyulu kitap sayfasında “İlkbahar geldi, kuşlar uçuyor, kuşlar cik cik diye ötüyor” cümlesi için hem kuşu temsil eden bir tüy hem de kuş sesi kayıtlı üzerinde tüy sembolü olan ses düğmesi kullanılmıştır.
Çok duyulu kitaplarda düzenli ve tutarlı uygulamalar her zaman olumlu sonuçları artırır. Çok duyulu kitapların kullanımı günlük rutin haline dönüştürülebilir. Örneğin çok duyulu bir kitap ile sabah rutini tekrarlanabilir.
Çok duyulu kitapla sabah rutini örneği
Çok duyulu kitapların kullanımı için bazı avantajlar ve dezavantajlar mevcuttur.
Avantajları;
· Çok duyulu kitaplar, birden fazla duyuya hitap ettiği için anlamayı kolaylaştırır.
· Çok duyulu kitaplar yazı farkındalığı, sayfa çevirme gibi erken okuryazarlık becerilerini destekler.
· Çok duyulu kitaplar, güncel konularla hazırlandığı için öğrenciler için işlevsel bir etkinliktir.
· Çok duyulu kitaplar öğrencilerin kelime haznesini artırır.
· Çok duyulu kitaplar, iletişime katılımı artırır.
· Çok duyulu kitaplar, öğrencinin cümle kurmasına yardımcı olur.
· Çok duyulu kitaplar, sohbet etmeye fırsat oluşturur.
Dezavantajları;
Çok duyulu kitaplar için nesne bulmak bazen zor olabilir.
Her bir konu için yeni bir çok duyulu kitap hazırlamak
Doç. Dr. Pınar ŞAFAK
Derya UYAR