İletişim kurmadan tek bir gün geçirdiğimizi hayal edelim. Duygularımız, isteklerimiz, seçimlerimiz, reddettiklerimiz, merak ettiklerimiz; iletişimin bize açtığı ne çok kapı var değil mi, ne çok bileşeni? İletişim denildiğinde kastedilen yalnızca sözel iletişim değil, önceki yazılarda Alternatif ve Destekleyici İletişim Sistemlerinin öneminden ve pek çok ADİS metodundan bahsedildi. Elbette her bireye özel bir değerlendirme yapılmalı, uygun yöntem belirlenmeli. Bireyin özellikleri göz önünde bulundurularak ADİS serüvenine başlanmalı. Bu başlangıcın ilk adımı “İletişim Panoları” olabilir. Bu adımı atarken bireyin günlük hayata katılımını ve motivasyonunu arttırmak temel amacımızken; belki de daha efektif bir ADİS için basamak olarak değerlendirebiliriz.
Peki “İletişim Panolarını Nasıl Hazırlarız?”
Konu Seçimi
Bireyin sisteme dahil olması sırasında yüksek motivasyon ve iletişim fırsatları yaratmak önem taşımaktadır. Günlük yaşam faaliyetlerine katılım öncelikli olmalıdır, dolayısıyla başlangıç olarak oyun aktiviteleri seçilebilir. Birincil amaç sürece dahil olurken eğlenmesini sağlamak. Bence bir çocuğun dünyasına girmenin anahtarı: oyun. Seçtiğim konu “ Patates Adam Oyunu”
Sembol Seçimi
Sembolleri seçerken en doğru yol “–mış gibi yapmak”. Örneğin Patates Adamı elimize alalım. Adım adım bu iletişim çerçevesinde nelere ihtiyaç duyacağız?
İletişim sırasında öznelerden yararlanırız, panoda mutlaka bulunmalı. İlk etapta bireyin ilgisini çekebilecek belki de seçimini belirleyecek: renkler var, kıyafetler var, vücudun bölümleri var. Seçeneklerin her birine panoda yer verilmeli. Seçerken isteğini, beğenisini, duygusunu ifade edeceği semboller eklemek oldukça önemli. Unutulmaması gereken sembollerden biri eylemler; örneğin birey seçtiği mavi renkteki şapkayı takmaya karar verdi, sonraki adımda bu görüntü hoşuna gitmeyebilir ve vazgeçerek mavi şapkayı çıkarmak isteyebilir. Aynı zamanda iletişim sırasında yardıma ihtiyacı olabileceğini aklımızda bulundurmalı ve sembol seçiminde ‘yardım’ sembolünü eklemeyi unutmamalıyız. Semboller renkli mi olmalı, tek tip sembolleri nasıl buluruz? Bu
İletişim Panosu Tasarımı
Hangi konuda iletişim panosu hazırlayacağımıza karar verdik, ihtiyaç duyacağımız sembolleri de belirledik. Tasarımda kullanacağımız semboller nasıl olmalı? İlk olarak anlaşılır olmalı, panoların dili evrenseldir. Herkes gördüğünde aynı mesajı almalıdır. Panoları tasarlarken farklı konularda hazırlanan panolarda aynı sembolleri kullanmak, aynı çerçevede panolar oluşturmak elbette önemli. Bu noktada elimizde bulunan imkanlar bizi kısıtlayabiliyor. Kullanabileceğimiz ücretli yazılımlar olduğu gibi (Communica in Print) ücretsiz olarak Powerpoint, Pictochart, Canva gibi uygulamalar da bulunmakta. Kullanımına alışkın olduğum için Pictochart üzerinden örnek vererek ilerleyeceğim.
Tasarım sırasında semboller ve örnek pano tasarımları için Pinterest üzerinden ilham alabilirsiniz. Yabancı içeriklerde sıklıkla ADİS’e rastlıyoruz, ancak unutmayalım ki amaç ortak. Kültüre, yaşanılan coğrafyaya, istenen senaryoya uyarlamak oldukça kolay. Program kullanımında olduğu gibi sembollerde de ücretsiz olanlara yönelmek mümkün. Görsellerde bütünlük oluşturabilmek için daha çok tarama yapmamız gerekebilir ama harcadığımız tüm zamana değer, sonucu çok güzel olacak.
1.Pictochart, 5 görsele kadar ücretsiz tasarıma izin veren bir yazılım, aslında iletişim panolarına özelleşmiş değil ama neden olmasın. Aynı zamanda hazırladığınız görseli kaydettikten sonra silerseniz ücretsiz kullanıma devam edebilirsiniz.
2. Farklı boyutlarda farklı amaçlarda görseller tasarlamanıza imkan sağlıyor, aynı zamanda kullanılabilecek şablonlar da bulunuyor. Zaman zaman hazır şablonlardan ilham alarak ilerlediğim oluyor. Farklı tasarımlardan şekilleri kaydederek, görseli kopyalayarak kendi tasarımınıza eklemenize de izin veriyor.
3. Pek çok farklı görseli ücretsiz olarak sunuyor, çoğu zaman hem renkli hem siyah-beyaz seçeneklere ulaşıyoruz. Sembolü İngilizce olarak aratırsanız daha iyi sonuçlarla karşılaşırsınız. İlla İngilizce bilmenize gerek yok, pek çok çeviri sayfasından yararlanabilirsiniz
4. İletişim panosu için belirlediğimiz sembollere Pictochart’ın sunduğu görsellerden erişemezseniz, tarayıcınız aracılığı ile bulduğunuz herhangi bir görseli Pictochart!a aktararak panonuzda kullanabilirsiniz. 5.Farklı boyutlarda farklı amaçlarda görseller tasarlamanıza imkan sağlıyor, aynı zamanda kullanılabilecek şablonlar da bulunuyor. Zaman zaman hazır şablonlardan ilham alarak ilerlediğim oluyor. Farklı tasarımlardan şekilleri kaydederek, görseli kopyalayarak kendi tasarımınıza eklemenize de izin veriyor. Bugün duyduğum ve belki de duymakta geç kaldığım Moris’in “Her çocuğun söyleyecek bir şeyi vardır. Bizim görevimiz onlara bunu gerçekleştirebilmeleri için imkanlar sunmaktır” sözü ADİS üzerine çalışmaların ne kadar kıymetli olduğunu bir kez daha anımsattı. Dil ve konuşma terapisi öğrencisi olarak adım adım iletişim panolarının nasıl hazırlanacağından bahsettim. “Patates Adam İletişim Panosu” hazırladığım ilk iletişim panosuydu, başlamak için güzel bir senaryo seçtiğimi düşünüyorum. Bence oyun, çocukların dünyasına araladığımız bir pencere, birçok çocuğun bu pencereyi aralamak için yardımımıza ihtiyaçları var.
Bir çocukta bile olsa o pencerenin aralanmasına farkındalık yaratabilmek umuduyla…
Betül SAZOĞLU
30.08.2020
İlham aldığım iletişim panosu;
Kaynak: Pinterest
Tasarladığım iletişim panosu;
Comments